O/L Shortnotes

  චුම්බක ක්ෂේත්‍රයක තැබූ ධාරාවක් ගෙන යන සන්නායකයක් මත බලයක් ඇති වේ. බලය ඇතිවන දිශාව ,චුම්බක ක්ෂේත්‍රයේ දිශාව ටත්,ධාරාව ගලන දිශාවට ත් යන දිශා දෙකටම ලම්බක වේ. එහි දී ඇතිවන බලයේ විශාලත්වය පහත සඳහන් සාධක මත රඳා පවති. සන්නායකයේ ගලන ධාරාවේ විශාලත්වය  චුම්බක ක්ෂේත්‍රය තුළ තබන සන්නායකයේ දිග චුම්බක ක්ෂේත්‍රයේ ප්‍රබලතාවය. මෙම සාධක තුන වැඩි වන විට ඇතිවන බලය වැඩි වේ. මෙම සාධක තුන අඩු වන විට ඇතිවන බලය අඩු වේ. එනම් ඇතිවන බලය මෙම සාධක තුනටම අනුලෝමව සමානුපාතික වේ. ෆ්ලෙමින්ගේ වමත් නීතිය (Fleming's left handed rule) චුම්බක ක්ෂේත්‍රය ක් තුළ තැබූ සන්නායකයක් තුලින් ධාරාවක් යැවීමේ දී ඇතිවන බලය හා එහි දිශාව සොයාගැනීම ට ෆ්ලෙමින්ගේ වමත් නීතිය භාවිතා කරයි. වම් අතෙහි මහපටඟිල්ල,දබරැඟිල්ල සහ මැඳගිල්ල එකිනෙකට ලම්බකව තබාගෙන ධාරාවේ දිශාවට මැදගිල්ලත් චුම්බක ක්ෂේත්‍රයේ දිශාව ට දබරැඟිල්ල ත් යොමු කල විට මාපටඟිල්ල යොමුවන දිශාව ,සන්නායකය මත බලය ඇතිවන දිශාව යි. විදුලි මෝටරය,ශබ්ද විකාශකය,ගැල්වනෝමීටරය,වෝල්ට්මීටරය සහ ඇමීටරය මෙම සංසිද්ධිය පදනම් කරගෙන නිපදවන ලද උපකරණ වේ. ශබ්ද විකාශකය ගැන හා සරල ධාරා මෝටරය ගැන පාඩමක් හෙට දින

  ප්‍රධාන වශයෙන් චුම්බක වර්ග දෙකකි. ඒවා නම් විද්‍යුත් චුම්බක හා නිත්‍ය චුම්බක වේ. විද්‍යුත් චුම්බක   එහි දඟරය හරහා ධාරාවක් ගලායන තෙක් එය චුම්බක යකි. චුම්බකත්වය නියත වන චුම්බක වල එය ද්‍රව්‍යයේ ගුණයකි. ලෝහ ද්‍රව්‍යය චුම්බක වලට ආකර්ෂණය වේ. අලෝහ ද්‍රව්‍යය චුම්බක වලට ආකර්ෂණය නොවේ. චුම්බක ක්ෂේත්‍රය  චුම්බකය මගින් බලපෑමක් කල හැකි අවකාශය චුම්බක ක්ෂේත්‍රය(magnetic field)නම් වේ. චුම්බක ක්ෂේත්‍රය ක මාලිමාවක් තැබු විට එහි දර්ශකයෙන් චුම්බක ක්ෂේත්‍රයේ දිශාව පෙන්වයි. ලක්ෂ්‍යයෙන් ලක්ෂ්‍යට දිශාව වෙනස් විය හැක. චුම්බක ක්ෂේත්‍රය ක් යනු විශාලත්වය ක් දිශාවක් සහිත භෞතික රාශියකි . ධාරාවේ චුම්බක ඵලය සන්නායකයක් තුලින් ධාරාවක් ගලායන විට සන්නායකය වටා චුම්බක ක්ෂේත්‍රය ක් ඇති වේ. ධාරාවක් ගලායන සන්නායකයක් වටා ඇති වන චුම්බක ක්ෂේත්‍රය ධාරාව ගලායන දිශාව මත රඳා පවති. සෘජු සන්නායකයක් තුලින් ගලන ධාරාවක් නිසා ඇතිවන චුම්බක ක්ෂේත්‍රයේ දිශාව . මෙහිදී චුම්බක ක්ෂේත්‍රයේ දිශාව සොයාගැනීම සඳහා නීති දෙකක් භාවිතා කරයි. මැක්ස්වෙල්ගේ කස්කුරුප්පු නියමය සන්නායකයේ ධාරාව ගලන දිශාවට චලනය වන සේ කස්කුරුප්පුවක් භ්‍රමණය කරන විට,එම ධාරාව නිසා

පීඩනය  පීඩනය යනු ඒකක වර්ගඵලයක් මත ක්‍රියාකරන බලය යි. ද්‍රව පීඩනය   ද්‍රව නිසා ද පීඩන හට ගනී. ද්‍රවයක් තුළ යම් ස්ථානයක දී පීඩනය ඊට ඉහළින් ඇති ද්‍රව කඳේ උස මත රඳා පවති. ද්‍රව කඳේ උස වැඩි වන විට පීඩනය වැඩි වන අතර උස අඩු වන විට පීඩනය අඩු වේ. ද්‍රවයේ සම මට්ටම් වල දී පීඩන සමාන වේ. ද්‍රවය තුළ යම් ස්ථානයකදී ඕනෑම දිශාවකට පීඩනය එකම අගයක් ගනී. ද්‍රව පීඩනය ද්‍රව කඳේ හැඩය මත රඳා නොපවතින අතර,ද්‍රව කඳේ සිරස් උස මත පමණක් රඳා පවතී. භාජනය ක ඇති ද්‍රව කඳේ උස h නම් සහ ද්‍රවයේ ඝනත්වය ρ   නම්,භාජනයේ පතුලේ ඒකක වර්ගඵලයකට ඉහළින් තිබෙන ද්‍රව කඳේ බර වන්නේ  hρg ය. ද්‍රවයක් තුළ ඇති ඕනෑම ලක්ෂ්‍යකට ඉහළින් ඇති ද්‍රව කඳේ උස h නම් ද එම ලක්ෂ්‍යයේ පීඩනය   P ද නම් ද අපේ මීලඟ ලිපියෙන් ද්‍රව මගින් පීඩනය සම්ප්‍රේෂණය හා වායු පීඩනය ගැන ලිපියක් බලාපොරොත්තු වන්න . සැකසුම  Prasanna J Source  Grade10 Science Textbook  ඔබගේ වටිනා අදහස් comment කරන්න ,තවත් කෙනෙකුට බලන්න share කරන්න. Whats up 077 2178365

 1914-1918 කාලයේ පැවතීය. යුරෝපයෙන් ආරම්භ විය,පසුව අනිත් මහද්වීප කරාද පැතිරි ගියේය. පළමු වන ලෝක මහා සංග්‍රාමයට බල පෑ හේතු ජර්මනිය එක්සත් කිරීමේ ව්‍යාපාරයේදී,ප්‍රංශය හා ජර්මනිය සතුරන් බවට පත් විය. ජර්මනිය බිහි කරන ලද්දේ ඔටෝවෝන් බිස්මාර්ක් ය. දෙවන විලියම් නම් ජර්මන් අධිරාජයාගේ ක්‍රියා කලාපය . ජර්මනිය ට යටත් විජිත පිහිටුවා ජර්මන් අධිරාජ්‍යයක් පිහිට වීමට යෑම. යටත් විජිත සඳහා වූ තරඟය  ආසියා,අප්‍රිකා ප්‍රදේශ වෙත ජර්මනිය යටත් විජිත පිහිටුවා ගැනීම සඳහා පැමිණීම. අවි තරගය හා ජාතිවාදය වර්ධනය වීම. එක් එක් රටවල් අවි ආයුධ කෙරෙහි විශ්වාසය තැබීම නිසා යුරෝපීය රටවල් අතර අවි තරඟයක් නිර්මාණය වීම. එමෙන්ම ඉතාලියේ හා ජර්මනියේ ජාතිකවාදය තුලින් එක්සත් කිරීම නිසා යුරෝපයේ ජාතිකවාදී ප්‍රවණතාවය වර්ධනය වීම. එහි විශේෂ ලක්ෂණය  වූයේ තමන්ගේ රටට ආදරය කිරීමත් සෙසු රටවල් හෙලා දැකීමත් ය. ප්‍රංශය යුරෝපය තුල තනි කිරීමට බිස්මාර්ක් අනුගමනය කල විදේශ ප්‍රතිපත්තිය. ජර්මනිය හා ප්‍රංශය මුල් කරගත් කඳවුරු දෙකක් නිර්මාණය වීම. ජර්මනිය ,ඉතාලිය ,ඔස්ට්‍රියාව ඇතුලත් කඳවුර මධ්‍යම බලවතුන් ලෙස හැඳින්වීය. ප්‍රංශය ,බ්‍රිතාන්‍යය ,රුසියාව ඇතුලත් ක

මේ වන විට මූලද්‍රව්‍ය 115 කට වඩා සොයාගෙන ඇත. මේවාගේ ගුණ වෙන් වෙන් වශයෙන් අධ්‍යනය කිරීම අපහසු ය විද්යාඥයින් විසින් මූලද්‍රව්‍ය විවිධ ක්‍රම අනූව වර්ග කිරීමට උත්සාහ කර ඇත. මූලද්‍රව්‍ය වර්ගීකරණය සඳහා ආවර්තිතා වගුවක් දිමිත්‍ර්‍ර්‍රී මෙන්ඩලීෆ් විසින් මුලින් ම ඉදිරිපත් කරන ලදී. නූතන ආවර්තිතා නියමය නූතන ආවර්තිතා වගුව පදනම් වී ඇත්තේ පරමාණුක ක්‍රමාංකය හා ඉලෙක්ට්‍රෝන වින්‍යාසය මතයි. පරමාණුක ක්‍රමාංකය ආරෝහණය වන පිළිවෙළ ට සකස් කල විට කිසියම් මූලද්‍රව්‍ය පරාසයකට පසුව  සමාන ගුණ සහිත මූලද්‍රව්‍ය යලිත් හමුවෙන බවයි. නූතන ආවර්තිතා වගුව පහත දැක්වේ. ආවර්තිතා වගුවේ තිරස් පේළි ආවර්ත වේ. සිරස් පේළි කාණ්ඩ නම් වේ. මූලද්‍රව්‍ය ආවර්ත වලට බෙදීම. මූලද්‍රව්‍යයේ පරමාණුවක තිබෙන ඉලෙක්ට්‍රෝන ව්‍යාප්ත ව පවතින ශක්ති මට්ටම් ගණන අනූවය. මූලද්‍රව්‍ය කාණ්ඩ වලට බෙදීම   අවසාන ශක්ති මට්ටමේ ඇති ඉලෙක්ට්‍රෝන සංඛ්‍යාව මත මූලද්‍රව්‍යයක ගුණ රඳා පවති. මේවා සංයුජතා ඉලෙක්ට්‍රෝන යනුවෙන් හඳුන්වයි . යම් මූලද්‍රව්‍යයක් අයත් වන කාණ්ඩය තීරණය වන්නේ එහි අවසාන ශක්ති මට්ටමේ අඩංගු ඉලෙක්ට්‍රෝන ගණන අනූවය.                        යම් කිසි මූලද්‍රව්‍යයක්

 අප අවට පරිසරයේ ඇති දෑ  පදාර්ථ  ශක්තිය ලෙස වර්ග කල හැක. පදාර්ථය අවකාශයේ ඉඩක් ගන්නා ස්කන්ධය ක් ඇති දෑ පදාර්ථ වේ. පදාර්ථ භෞතික ස්වභාවය හා රසායනික සංයුතිය අනූව වර්ග කිරීම. පරමාණුව පදාර්ථයේ තැනුම් ඒකකය වේ. එය උපපරමාණුක අංශූ වලින් සෑදි ඇත. ප්‍රෝටෝන-ධන ආරෝපිත ය. ඉලෙක්ට්‍රෝන-ඍණ ආරෝපිතය. නියුට්‍රෝන-ආරෝපණයක් නොමැත. පරමාණුවේ න්‍යෂ්ටික ආකෘතිය අනූව පරමාණුවේ මධ්‍යයේ න්‍යෂ්ටිය නම් ස්කන්ධය ඒකරාශි වූ ප්‍රදේශය ක් ඇත. එහි,නියුට්‍රෝන,ප්‍රෝටෝන අඩංගු වේ. ඉලෙක්ට්‍රෝන න්‍යෂ්ටිය වටා අවකාශය ක පවති. පරමාණුවක ඉලෙක්ට්‍රෝන ,ප්‍රෝටෝන ගණන සමාන නිසා ,විද්‍යුත් වශයෙන් උදාසීන ය. පරමාණුව පිළිබඳ ග්‍රහ ආකෘතිය  මෙය ඉදිරිපත් කරන ලද්දේ අර්නස්ට් රදර්ෆඩ් විසින් ය. ධන ආරෝපිත න්‍යෂ්ටිය වටා ඉලෙක්ට්‍රෝන චලිතයේ යෙදෙමින් පවති. එය ග්‍රහ ලෝක සූර්‍ය්යා වටා භ්‍රමණය වීමට සමාන වේ.න්‍යෂ්ටිය  වටා ඉලෙක්ට්‍රෝන වේගයෙන් භ්‍රමණය වන නිසා ඒවා න්‍යෂ්ටිය මතට පතිත නොවේ. නීල්ස් බෝර් විසින් මෙය තවදුරටත් විස්තර කරන ලදී බෝර් විසින් ධන ආරෝපිත  න්‍යෂ්ටිය වටා ඇති නිශ්චිත පථ වල හෙවත් කක්ෂ වල ඉලෙක්ට්‍රෝන චලිතයේ යෙදෙන බව ප්‍රකාශ කරන ලදී. ඉලෙක්ට්‍රෝන චලනය වන්නේ

බලයේ ස්වභාවය  එහි බලපෑම්  යමක් ඇදීමේදී එසවීමේදී තෙරපීමේදී අපි බලයක් යොදනු ලබයි. නිශ්චල වස්තුවක් චලනය කිරීමට එය චලනය කිරීමට අවශ්‍ය දිශාවට අපි බලයක් යෙදිය යුතුය. බලය යෙදූ පමණින් එය චලනය නොවේ,එයට හේතුව වන්නේ ඝර්ෂණ බලයක් ක්‍රියාත්මක වීමයි. ඝර්ෂණ බලය අපි බලය යොදන දිශාවට විරුද්ධ දිශාවෙන්  ක්‍රියාත්මක වේ. ඔබට වස්තුව චලනය කිරීමට අවශ්‍ය නම් ඝර්ෂණ බලයට වඩා වැඩි බලයක් යෙදිය යුතුය. ඒ අනූව පැහැදිලි වන්නේ නිශ්චල වස්තුවක් මත අසමතුලිත බල ක්‍රියාත්මක වන විට චලනය වන ආරම්භ වන බවයි. බලයක් යෙදීමෙන් ලැබෙන ඵලය,එම බලයේ දිශාව අනූව වෙනස් වේ. පහත රූපයේ කරත්තය යන දිශාවට පිටුපසින් තවත් බලයක් යෙදුවොත් කරත්තයේ ප්‍රවේගය වැඩි වේ. කරත්තය චලනය වන දිශාවට විරුද්ධ දිශාවෙන් බලයක් යෙදුවොත් කරත්තයේ ප්‍රවේගය අඩු වේ. බලයට විශාලත්වය ක් මෙන්ම දිශාවක් ද ඇත. බලය දෛශික රාශියකි. බලයක් ක්‍රියාකරන දිශාව එම ලක්ෂ්‍යයේ සිට අඳින ලද සරල රේඛාවකින් දක්වයි. එය බලයේ ක්‍රියා රේඛාව වේ. නිව්ටන්ගේ පළමු වන නියමය. බාහිර අසමතුලිත බලයක් යෙදෙන තුරු නිශ්චල වස්තූන් නිශ්චලතාවයේම පවතින අතර චලනය වන වස්තූන් ඒකාකාර ප්‍රවේගයෙන් චලනය වේ. නිවටන්ගේ දෙවන නියමය වස්ත

  මෙම ලිපිය මගින් වෙබ් අඩවි සම්බන්ධ වැදගත් කරුණු කිහිපයක් ඔබ වෙත ගෙන එන්නෙමු. අපගේ ඊලඟ ලිපියෙන් වෙබ් අඩවි නිර්මාණය පිළිබඳ සොයා බලමු. සැකසුම Prasanna J Sources  Grade 11 ICT Textbook  E-thaksalawa  Special Thanks to Kumudu Jayathilaka  BCS-PGD/Former Ass.Lecture ,Esoft Metro Campus. ඔබගේ වටිනා අදහස් comment කරන්න ,ඒ වගේම තවත් කෙනෙකුට කියවන්න  Share කරන්න . WhatsApp -0772178365 Like us on Fb O/L Shortnotes

  පුරාවිද්‍යාත්මක මූලාශ්‍ර ලෙස   අභිලේඛන කාසි නටබුන්  සැලකිය හැක . අභිලේඛන යනු ගල්(ශිලා ) මැටි පුවරු බිත්ති  තඹ තහඩු රන් තහඩු දැව හා විවිධ භාජන ආදියෙහි ලියා ඇති පැරණි ලේඛන පොදුවේ හදුන්වන පදයකි. සෙල් ලිපි ගල් මත ලියා ඇති ලේඛන සෙල් ලිපි හෝ ශිලා ලේඛන  ලෙස හඳුන්වයි. සෙල් ලිපි හෙවත් ශිලා ලේඛන ලියා ඇති ගල්වල ස්වරූපය අනූව වර්ග කල හැකිය. ලෙන් ලිපි ගිරි ලිපි ටැම් ලිපි පුවරු ලිපි ආසන ලිපි පැරණිම ශිලා ලිපි බ්‍රාහ්මිය ලිපි ලෙස හඳුන්වනු ලබයි. භික්ෂූන් ට ලෙන් පිදීම වැනි දේ වාර්තා කිරීමට ප්‍රධාන වශයෙන් මෙම ලිපි ලියා ඇත. ක්‍රිස්තු පූර්ව දෙවන සියවසේ සිට මහනුවර රාජ්‍ය සමය දක්වා ශිලා ලිපි ලිවීම අඛණ්ඩව පැවති ඇත . ක්‍රිස්තු වර්ෂ දෙවන සියවසෙන් පසුව විහාරාරාමවලට ගම්බිම් පිදීම. විහාරාරාම පාලනය . රජයේ නීතී මහජනයාට දැනුම් දීම. බදු අය කිරීම  වෙළෙඳාම  වැරැදි කරුවන්ට සමාව දීම පුද්ගලයන් ගේ සේවය ඇගයීමට ශිලා ලිපි පිහිටුවා ඇත. කාසි අනුරාධපුර යුගයේ සිට කාසි භාවිතා කර ඇත. පැරණිම කාසිය කහාපණ නම් වේ. පුරාණ හෝ ධරණ යන නම් වලින් ද හඳුන්වයි . ඇතා සහ ස්වස්තික කාසි,ලක්ෂ්මි කාසි සහ අක නම් රන් කාසි වර්ගයක් ද මෙරට භාවිතා කර ඇත. තඹ

  අපි අද ලිපියෙන් ඉතිහාසය හැදෑරීමේ විදේශීය මූලාශ්‍ර ගැන සොයා බලමු. අනුරාධපුර යුගයේ මුල්භාගයේ සිට ශ්‍රී ලංකාව විදේශ රටවල් සමඟ වෙළෙඳ සබඳතා පවත්වා ඇත. ඈත අතීතයේ  සිට ලංකාව ඉන්දියාව අතර හොඳ සබඳතාවක් පැවතී ඇත. ඉන්දියාවේ ඇතැම් මූලාශ්‍ර වල ලංකාව පිළිබඳ  තොරතුරු සඳහන් වේ. දකුණු ඉන්දියාවේ රචිත සිලප්පාදිකාරම් මණිමේකලයි පදිර් රුපත්තු වැනි ග්‍රන්ථ වලද ලංකාව ගැන තොරතුරු ඇතුලත් වේ. ක්‍රිස්තු වර්ෂ 16 වන සියවසේ  පෘතුගීසින් මෙරටට පැමිණීමෙන්  පසුව ශ්‍ර්‍රී ලංකාව පිළිබඳව තොරතුරු ඇතුලත් ග්‍රන්ථ පවා විදේශිකයන් රචනා කර ඇත. ලංකාවට පැමිණ අධ්‍යනය කර ග්‍රන්ථ ලියූ හා ලංකාවට නොපැමිණ වෙනත් අයගෙන් අදහස් විමසා ලංකාව ගැන ලියූ ලේඛකයන් සිටී. සාහිත්‍ය මූලාශ්‍ර වල ප්‍රයෝජන  ඓ තිහාසික කාල අනුපිළිවෙළ සකස් කර ගැනීමට එක් එක් අවධිවල දේශපාලන ,ආර්ථික ,සමාජ සංසංස්කෘතික කටයුතු පිළිබඳ තොරතුරු ලබාගැනීමට  එක් මූලාශ්‍රයක් මගින් ලැබෙන තොරතුරු තවත් මූලාශ්‍රයක් මගින් සනාථ කර ගැනීමට  රටක විදේශීය සබඳතා අධ්‍යනය කිරීමට (විදේශීය සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය විශේෂ වේ.) ඊලඟ ලිපියෙන් ඉතිහාසය හැදෑරීමේ පුරාවිද්‍යාත්මක මූලාශ්‍රය පිළිබඳ  short note එකක් බල